Từ khóa của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất là gì?

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất, bắt đầu khoảng năm 1784, được đặc trưng bởi việc sử dụng năng lượng nước, hơi nước và cơ giới hóa sản xuất. Từ khóa cốt lõi của cuộc cách mạng này chính là động cơ hơi nước. Phát minh quan trọng này của James Watt vào năm 1784 đã tạo nên bước ngoặt lịch sử, châm ngòi cho sự bùng nổ công nghiệp lan rộng từ Anh sang châu Âu và Hoa Kỳ trong suốt thế kỷ 19.

Cuộc cách mạng này đánh dấu sự chuyển đổi từ nền sản xuất nông nghiệp thủ công sang nền sản xuất cơ khí. Hệ thống kỹ thuật cũ dựa vào sức người, sức nước, sức gió và động vật được thay thế bằng hệ thống mới với động cơ hơi nước làm động lực chính, sử dụng sắt và than đá làm nguyên liệu chủ yếu. Sự thay đổi này đã thúc đẩy mạnh mẽ lực lượng sản xuất, tạo đà cho sự phát triển vượt bậc của nền công nghiệp và kinh tế.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất không chỉ là sự thay đổi về công nghệ mà còn là sự chuyển biến về kinh tế – xã hội. Sự thắng thế của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa cùng với những tiến bộ khoa học thực nghiệm trong thế kỷ XVII đã tạo tiền đề cho cuộc cách mạng này. Nó mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử nhân loại, kỷ nguyên của sản xuất cơ giới.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai, diễn ra từ khoảng năm 1870 đến Thế chiến I, lại tập trung vào việc sử dụng năng lượng điện và dây chuyền sản xuất hàng loạt. Sự phát triển của ngành điện, vận tải, hóa học, sản xuất thép và đặc biệt là sản xuất và tiêu thụ hàng loạt đã tạo nên những tiền đề mới cho sự phát triển công nghiệp ở mức độ cao hơn.

Cuộc cách mạng này được xây dựng trên nền tảng 100 năm phát triển của nền sản xuất đại cơ khí và những tiến bộ khoa học kỹ thuật. Việc chuyển sang sản xuất điện – cơ khí và tự động hóa cục bộ đã tạo ra các ngành công nghiệp mới dựa trên nền tảng khoa học, biến khoa học thành một ngành lao động đặc biệt. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai mở ra kỷ nguyên sản xuất hàng loạt, lan rộng sang Nhật Bản và Nga.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba, bắt đầu từ năm 1969, đánh dấu sự ra đời và phát triển của công nghệ thông tin (CNTT), sử dụng điện tử và CNTT để tự động hóa sản xuất. Thường được gọi là cuộc cách mạng máy tính hoặc cách mạng số, cuộc cách mạng này được thúc đẩy bởi sự phát triển của chất bán dẫn, siêu máy tính, máy tính cá nhân và Internet.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba đã tạo điều kiện tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên và nguồn lực xã hội, giảm chi phí sản xuất và thay đổi cơ cấu nền sản xuất. Nó tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực đời sống xã hội, đặc biệt là ở các nước tư bản chủ nghĩa phát triển.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, hay còn gọi là Công nghiệp 4.0, bắt nguồn từ khái niệm “Industrie 4.0” trong báo cáo của chính phủ Đức năm 2013. Công nghiệp 4.0 kết nối các hệ thống nhúng và cơ sở sản xuất thông minh để tạo ra sự hội tụ kỹ thuật số giữa công nghiệp, kinh doanh, chức năng và quy trình.

Cuộc cách mạng này phát triển theo hàm số mũ, phá vỡ hầu hết các ngành công nghiệp trên toàn thế giới. Những thay đổi sâu rộng này báo trước sự chuyển đổi của toàn bộ hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị. Các yếu tố cốt lõi của Công nghiệp 4.0 bao gồm Trí tuệ nhân tạo (AI), Vạn vật kết nối (IoT) và Dữ liệu lớn (Big Data).

Tuy mang lại nhiều cơ hội, Công nghiệp 4.0 cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là nguy cơ gây ra bất bình đẳng và phá vỡ thị trường lao động. Tự động hóa và robot có thể thay thế lao động chân tay và trí óc, dẫn đến thất nghiệp hàng loạt. Bên cạnh đó, những thay đổi trong giao tiếp trên Internet cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm về tài chính và sức khỏe. Thông tin cá nhân nếu không được bảo vệ an toàn sẽ dẫn đến những hệ lụy khó lường.