Ở trẻ em bị còi xương chậm lớn là do thiếu vitamin gì?

Còi xương ở trẻ em là gì?

Còi xương ở trẻ em là tình trạng xương yếu, mềm và dễ gãy do thiếu hụt hoặc rối loạn chuyển hóa vitamin D, canxi hoặc photphat. Tình trạng này khiến trẻ chậm lớn, thậm chí gây biến dạng xương. Ở Việt Nam, tỷ lệ trẻ thiếu vitamin D khá cao, chiếm 20-40%, trong đó 8.9% ở mức độ nặng.

Còi xương ở trẻ

Nguyên nhân gây còi xương chậm lớn ở trẻ em là gì?

Nguyên nhân còi xương ở trẻ được chia thành ba nhóm chính:

• Còi xương bào thai: Xảy ra ở trẻ sinh non, sinh đôi, sinh ba do mẹ thiếu canxi và vitamin D khi mang thai. Nhu cầu vitamin D của thai phụ tăng gấp ba lần, đặc biệt trong ba tháng cuối thai kỳ.
• Còi xương sớm (dưới 6 tháng tuổi): Do trẻ không được bổ sung vitamin D đầy đủ, hoặc mẹ ăn kiêng quá sớm, kiêng các thực phẩm giàu canxi khiến chất lượng sữa mẹ giảm.
• Còi xương ở trẻ trên 6 tháng tuổi: Do trẻ sống trong môi trường thiếu ánh sáng, chế độ dinh dưỡng thiếu chất, hoặc cách chăm sóc không khoa học.

Nguyên nhân chính gây bệnh còi xương ở trẻ

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị còi xương

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, còi xương có thể gây nhũn sọ, thóp chậm liền, hay giật mình, ngủ không ngon giấc, đổ mồ hôi trộm, rụng tóc vành khăn và quấy khóc.

Ở trẻ lớn hơn, các dấu hiệu bao gồm:

• Đau nhức xương chi, xương chậu, xương cột sống.
• Chậm phát triển chiều cao.
• Chán ăn, suy dinh dưỡng.
• Thường xuyên bị chuột rút.
• Dễ gãy xương.
• Răng mọc chậm, men răng yếu, dễ sâu răng.
• Trường hợp nặng có thể co giật, nôn mửa.

Chẩn đoán còi xương ở trẻ em

Bác sĩ chẩn đoán còi xương dựa trên các triệu chứng, tiền sử bệnh, thói quen sinh hoạt và thăm khám lâm sàng. Một số xét nghiệm bổ sung bao gồm:

• Chụp X-quang xương: Đánh giá cấu trúc và mật độ xương.
• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ vitamin D, canxi, photpho.
• Xét nghiệm nước tiểu: Kiểm tra mức độ đào thải canxi và photphat.

Xét nghiệm kiểm tra nồng độ vitamin D

Điều trị còi xương ở trẻ

Điều trị còi xương bao gồm:

• Dùng thuốc điều trị nguyên nhân gây rối loạn chuyển hóa.
• Bổ sung vitamin D, canxi, photphat.
• Thực hiện chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt khoa học.

Việc bổ sung thuốc và dưỡng chất cần tuân theo chỉ định của bác sĩ.

Biến chứng của còi xương ở trẻ em

Còi xương nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng như:

• Lồng ngực biến dạng.
• Gù, vẹo, ưỡn cột sống.
• Hạn chế chức năng hô hấp.
• Chân tay cong, vòng kiềng, chân chữ X.
• Dị tật răng.
• Khung xương chậu hẹp.
• Hạn chế chiều cao, tăng nguy cơ suy dinh dưỡng.
• Loãng xương, dễ gãy xương.
• Các dị tật xương khác.

Biến chứng chân chữ bát (X) do bệnh còi xương ở trẻ

Phòng ngừa còi xương ở trẻ

1. Giai đoạn thai kỳ:

Mẹ bầu cần bổ sung đủ vitamin D qua ánh nắng mặt trời, thực phẩm và thuốc bổ sung theo chỉ định của bác sĩ.

2. Đối với trẻ em:

• Trẻ dưới 6 tháng tuổi nên bú mẹ hoàn toàn và bổ sung vitamin D.
• Trẻ ăn dặm cần có chế độ dinh dưỡng đầy đủ canxi, vitamin D và các khoáng chất cần thiết.
• Khi trẻ lớn, cần theo dõi và bổ sung vitamin D, canxi nếu cần thiết.

Bổ sung đủ vitamin D, canxi và các dưỡng chất cần thiết

Nguyên tắc dinh dưỡng cho trẻ bị còi xương

• Cung cấp đủ và cân đối các dưỡng chất.
• Ưu tiên thực phẩm giàu canxi, vitamin D và đạm.
• Ăn nhiều rau xanh và trái cây.
• Bổ sung dầu mỡ với hàm lượng phù hợp.
• Hạn chế thức ăn nhanh, bánh kẹo, nước ngọt có ga.