Nhân tố sinh thái là gì? Có mấy loại nhân tố sinh thái?

1. Nhân tố sinh thái là gì?

Nhân tố sinh thái, hay còn gọi là nhân tố môi trường, là tất cả những yếu tố của môi trường tác động đến sự sống của sinh vật. Những tác động này có thể trực tiếp hoặc gián tiếp, ảnh hưởng đến tập tính, thói quen của sinh vật, giúp chúng thích nghi và phát triển các đặc điểm riêng biệt.

Nhân tố sinh thái là gì?

2. Có mấy loại nhân tố sinh thái?

Nhân tố sinh thái được chia thành hai loại chính: nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh. Hai nhóm nhân tố này luôn tương tác và ảnh hưởng lẫn nhau, tạo nên môi trường sống phức tạp cho sinh vật.

3. Nhân tố vô sinh (aBiotic Factors) là gì?

Nhân tố vô sinh bao gồm các yếu tố vật lý và hóa học của môi trường xung quanh sinh vật, ví dụ như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, đất, không khí, nước…

Cụ thể, nhân tố vô sinh gồm:

• Chất vô cơ: Nước, khí oxy, ánh sáng mặt trời, nhiệt độ môi trường, độ ẩm không khí, lượng mưa, gió.
• Chất hữu cơ từ xác sinh vật: Chất thải, lông rụng, mùn, bã, xác rắn lột…

Nhân tố vô sinh

4. Nhân tố hữu sinh (Biotic Factors) là gì?

Nhân tố hữu sinh là các yếu tố sống, bao gồm con người và tất cả các loài sinh vật khác. Chúng tác động mạnh mẽ đến môi trường sinh thái, tạo thành quần xã sinh vật.

Nhân tố hữu sinh được chia thành 3 nhóm chính:

• Sinh vật sản xuất: Thực vật có khả năng quang hợp như cây xanh, tảo, một số loại vi khuẩn. Chúng tự tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ.
• Sinh vật tiêu thụ: Động vật ăn thực vật (động vật ăn cỏ), động vật ăn thịt, động vật ăn tạp, động vật tiêu thụ mùn, bã hữu cơ.
• Sinh vật phân giải: Nấm, vi khuẩn phân giải chất hữu cơ thành chất vô cơ, cung cấp dinh dưỡng cho sinh vật sản xuất.

Con người được xem là nhân tố hữu sinh có tác động mạnh mẽ nhất đến môi trường. Các hoạt động của con người, từ sản xuất nông nghiệp đến công nghiệp, đều có thể gây biến đổi môi trường sống và ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển của các loài động thực vật.

Ví dụ về nhân tố hữu sinh

5. Mối quan hệ giữa nhân tố vô sinh và hữu sinh

Mặc dù có vai trò khác nhau, nhưng nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh luôn có mối liên hệ chặt chẽ. Tập tính của động vật, quá trình quang hợp của thực vật đều phụ thuộc vào các yếu tố vô sinh như nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm…

Khi điều kiện môi trường thay đổi, sinh vật phải thích nghi để tồn tại. Ví dụ, động vật hằng nhiệt ở vùng ôn đới lạnh giá thường có kích thước cơ thể lớn hơn so với đồng loại ở vùng nhiệt đới để giữ nhiệt tốt hơn. Một số loài thực vật phát triển các đặc điểm thích nghi với điều kiện ánh sáng yếu hoặc quá mạnh.

Mối liên hệ giữa nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh

Giới hạn sinh thái là giới hạn sức chịu đựng của sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định. Vượt qua giới hạn này, sinh vật sẽ không thể tồn tại. Trong giới hạn sinh thái có khoảng thuận lợi (sinh vật sinh trưởng và phát triển tốt nhất) và khoảng chống chịu (sinh vật sống trong điều kiện bị ức chế).