Hình thức cơ bản thứ ba của chủ nghĩa duy vật là gì?

Chủ nghĩa duy vật là gì?

Chủ nghĩa duy vật là một trường phái triết học khẳng định vật chất tồn tại độc lập với ý thức và là nền tảng quyết định ý thức con người. Nó lý giải mọi hiện tượng trên thế giới bằng nguyên nhân vật chất, coi vật chất là nguồn gốc của mọi vận động. Theo chủ nghĩa duy vật, mọi sự vật, hiện tượng đều vận động và liên kết, tác động lẫn nhau. Nó bao gồm các học thuyết dựa trên lập trường duy vật để giải quyết vấn đề cơ bản của triết học:

• Vật chất và ý thức, cái nào có trước, cái nào quyết định cái nào?
• Con người có khả năng nhận thức thế giới hay không?

Trong triết học, cần hiểu được chủ nghĩa duy vật là gì?

Các hình thức cơ bản của chủ nghĩa duy vật

Chủ nghĩa duy vật tồn tại dưới ba hình thức cơ bản: duy vật chất phác, duy vật siêu hình và duy vật biện chứng.

Chủ nghĩa duy vật chất phác

Hình thành từ thời cổ đại ở Ấn Độ, Trung Quốc và Hy Lạp, chủ nghĩa duy vật chất phác là kết quả nhận thức ban đầu của con người về vật chất. Nó thừa nhận tính nguyên thủy của vật chất nhưng lại đồng nhất vật chất với một hoặc một số dạng vật chất cụ thể, dẫn đến những kết luận mang tính trực quan và chất phác. Tuy còn hạn chế, chủ nghĩa duy vật chất phác đã đặt nền móng đúng đắn khi giải thích thế giới bằng tự nhiên, không dựa vào thần thánh hay thế lực siêu nhiên.

Chủ nghĩa duy vật siêu hình

Đây là hình thức thứ hai, phát triển mạnh mẽ vào thế kỷ XVII – XVIII, thời kỳ cơ học cổ điển đạt được nhiều thành tựu. Chủ nghĩa duy vật siêu hình chịu ảnh hưởng của phương pháp tư duy siêu hình, cơ giới, nhìn nhận thế giới như một cỗ máy khổng lồ với các bộ phận biệt lập, tĩnh tại. Mặc dù chưa phản ánh đúng toàn bộ hiện thực, nó đã đóng góp vào việc đẩy lùi quan điểm duy tâm và tôn giáo.

Chủ nghĩa duy vật biện chứng

Đây là hình thức thứ ba, hoàn thiện nhất của chủ nghĩa duy vật, được xây dựng bởi C. Mác và Ph. Ăngghen vào thế kỷ XIX và được V.I. Lênin phát triển. Kế thừa tinh hoa triết học trước đó và kết hợp với thành tựu khoa học, chủ nghĩa duy vật biện chứng khắc phục được hạn chế của hai hình thức trước, phản ánh đúng hiện thực và cung cấp công cụ hữu hiệu để cải tạo xã hội. Đây chính là câu trả lời đầy đủ nhất cho câu hỏi “Hình Thức Cơ Bản Thứ Ba Của Chủ Nghĩa Duy Vật Là Gì?”.

Vai trò của chủ nghĩa duy vật

Chủ nghĩa duy vật có vai trò quan trọng trong việc giải thích khoa học các hiện tượng và hình thành thế giới quan của con người.

Giải thích các hiện tượng một cách khoa học

Sự phát triển của khoa học kỹ thuật song hành với chủ nghĩa duy vật, giúp lý giải các hiện tượng rõ ràng và khoa học hơn. Ví dụ, hiện tượng ma trơi trước đây được cho là linh hồn người chết (duy tâm), nay được giải thích là do phốt pho tác dụng với không khí (duy vật).

Hiện tượng ma trơi thực chất là do phốt pho gây nên

Góp phần hình thành thế giới quan

Chủ nghĩa duy vật giúp con người có cái nhìn khoa học và đa chiều hơn về thế giới, thoát khỏi những quan niệm tâm linh, thần bí.

So sánh chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm

Hai trường phái triết học này hoàn toàn đối lập nhau.

Về bản chất của tồn tại xã hội

Duy vật cho rằng tồn tại xã hội là khách quan, độc lập với ý thức con người. Duy tâm cho rằng tồn tại xã hội do thế lực siêu nhiên sắp đặt, phụ thuộc vào ý thức.

Về vị trí của vật chất

Duy vật cho rằng vật chất có trước, quyết định ý thức. Duy tâm cho rằng ý thức có trước, quyết định vật chất.

Về tính khách quan

Duy vật khách quan hơn khi giải thích hiện tượng dựa trên vận động và tác động qua lại, không phụ thuộc vào ý thức. Duy tâm kém khách quan hơn khi dựa vào yếu tố tâm linh, thần bí.

Chủ nghĩa duy vật xem xét vấn đề trên nhiều phương diện