Cái đẹp mà văn học mang lại không phải là cái gì khác

Cái đẹp trong văn học bắt nguồn từ chính cuộc sống, được khám phá và tái hiện bằng nghệ thuật ngôn từ. Văn chương không chỉ đơn thuần phản ánh hiện thực một cách khô khan, mà còn thổi hồn vào đó bằng cảm xúc, bằng những rung động sâu thẳm của tâm hồn người nghệ sĩ trước thế giới xung quanh. Chính vì vậy, có thể nói “Cái đẹp Mà Văn Học Mang Lại Không Phải Là Cái Gì Khác hơn cái đẹp của sự thật đời sống được khám phá một cách nghệ thuật”.

Văn học và cuộc sống có mối quan hệ mật thiết, bổ sung và nuôi dưỡng lẫn nhau. Văn học lấy chất liệu từ cuộc sống, đồng thời lại góp phần làm phong phú và ý nghĩa hơn cho cuộc sống. Nó nuôi dưỡng tâm hồn, bồi đắp tình cảm, giúp con người hoàn thiện nhân cách, hướng tới chân – thiện – mỹ. Nhà văn, với vai trò là người dẫn đường, phải có khả năng quan sát tinh tế, đi sâu vào những ngóc ngách của cuộc đời, khám phá những vẻ đẹp tiềm ẩn, những giá trị nhân văn sâu sắc để mang đến cho người đọc những trải nghiệm mới mẻ và ý nghĩa.

Văn học không hề xa vời, trừu tượng mà rất gần gũi, xuất phát từ chính những cảm xúc chân thật của người nghệ sĩ trước cuộc đời. Để sáng tạo nên những tác phẩm lay động lòng người, nhà văn phải có sự am hiểu sâu sắc về cuộc sống, con người, phải sống cùng nhân vật, trải nghiệm cùng nhân vật để thấu hiểu và truyền tải một cách chân thực nhất những vui buồn, hạnh phúc, khổ đau của kiếp người. Như Giáo sư Đặng Thai Mai đã từng nói: “Điều quan trọng hơn hết trong sự nghiệp của những nhà văn ấy lại là cuộc sống, trường đại học chân chính của thiên tài”.

Văn học phản ánh cuộc sống một cách toàn diện, sinh động thông qua lăng kính nghệ thuật. Nó giúp người đọc “sống” nhiều hơn, “sống” sâu hơn với những số phận, những cuộc đời khác nhau trong từng tác phẩm. Nhà văn Lê Ngọc Chương đã khẳng định: “Cuộc đời vốn dĩ là nơi sản sinh ra cái đẹp của nghệ thuật… nhưng nếu muốn khám phá những bí ẩn bên trong thân phận con người và cuộc đời thì phải tiếp cận với cuộc đời, đi vào bên trong cuộc đời và sống cùng cuộc đời”.

Mỗi tác phẩm văn học với những biện pháp nghệ thuật độc đáo của tác giả sẽ mang đến cho người đọc những cảm nhận và rung động khác nhau. Tác phẩm nghệ thuật chân chính phải thể hiện sự đồng cảm với nỗi đau của con người, như Nam Cao đã từng nói: “Sống đã rồi hãy viết, hãy hòa mình vào cuộc sống vĩ đại của nhân dân”. Truyện Kiều của Nguyễn Du chính là minh chứng rõ nét cho điều này, khi tác giả đã dùng “huyết lệ” của mình để viết nên những trang văn bất hủ về số phận bi thương của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

Nhà văn Nguyễn Minh Châu đã khẳng định: “Văn học và đời sống là những vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm chính là con người.” Văn học phải bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống, vì con người mà phản ánh. Hình ảnh người nông dân Tràng trong tác phẩm “Vợ nhặt” của Kim Lân chính là một ví dụ điển hình. Dù trong hoàn cảnh đói khổ, tăm tối, nhân vật Tràng vẫn toát lên vẻ đẹp của lòng nhân ái, khát khao hạnh phúc và tình yêu thương.

Nghệ thuật là yếu tố không thể thiếu trong văn học. Nó là “chiếc bơi chèo” đưa “con thuyền” nội dung đến với người đọc. Maxim Gorky đã nói: “Văn học là nhân học”. Văn học sử dụng ngôn ngữ làm công cụ để diễn tả tâm lý, tình cảm, suy nghĩ của con người, phản ánh hiện thực cuộc sống dưới góc nhìn nghệ thuật của người nghệ sĩ.